انسان شناسی
اصل و تبار انسان دل اوست و خردش دین او و مردانگی اش جایگاهی است که خود را در آن قرار دهد . امام علی (ع) . بحار الانوار .ج1, ص82, ح2
اصل و تبار انسان دل اوست و خردش دین او و مردانگی اش جایگاهی است که خود را در آن قرار دهد . امام علی (ع) . بحار الانوار .ج1, ص82, ح2
پیامبر خدا (ص): هیچ چیزی نیست که بتوان از هزار همتای خود بهتر باشد مگر انسان .
امام رضا (ع): پروردگار همه یکی است و مادر یکی و پدر یکی و پاداش هر کس بسته به کردار اوست
امام علی (ع): نفوس خویش را به ترک عادت ها رام کنید .منبع غررالحکم , ج 1/فصل 32,حدیث38
امام علی (ع): هیچ دشمنی برای انسان , ستمگرتر از نفس او نیست . منبع غررالحکم ج2/فصل 86, حدیث324
از حضرت امام جعفربن محمد (ع)سوال شد آیا مردم در اعمال خود مجبورند یا مختار فرمودند ! نه جبر است و نه اختیار بلکه منزلی استبین این دو حق در همان منزل است و درک این مرحله وسط تنها در خور عالم است یا کسی که عالم آن را به وی آموخته باشد . منبع کافی 1 ,ص 159,160
دسته سوم ایات و احادیثی که حکمت افرینش انسان را بیان کرده اند که با تامل در انها می توان گفت که آفرینش انسان دارای پنج حکمت است … 1. به کار گیری اندیشه و شناخت 2. آزمایش انسان 3. عبادت خدای متعال 4.رحمت الهی 5. بازگشت به خدا
امام علی (ع): خداوند متعال میفرماید : ای فرزند ادم !تو را نیافریدم تا سودی بردم بلکه تو را آفریدم تا از من سودی بردی پس به جای هر چیز مرا برگزین زیرا من به جای هر چیز یار و یاور تو هستم نهج البلاغه ج20, ص319, ح665
دسته دوم آیاتی که دلالت دارند بر این که آفرینش انسان سودی برای آفریدگار ندارد مانند : آفریده ها را برای تنهایی نیافریدی و برای سودی هم آنها را به کار نگرفتی
دسته اول آیات و احادیثی که تاکید میکند خلقت انسان بیهوده و عبث نیست بلکه دارای هدف و حکمت است مانند :آیا گمان برده اید که شما را بیهوده آفریدیم و به سوی ما باز نمیگردید
در حدیثی آمده است کا مروی خدمت پیامبر اکرم آمد و عرض کرد (علمنی مما علمک الله):از آنچه خداوند به تو تعلیم داده به من بیاموز .. پپیغمبر اکرم او را به مردی از یارانش سپرد تا قران به او تعلیم کند و او سوره زلزال را تا به آخر به او تعلیم داد آن مرد از جا برخاست و گفت همین مرا کافی است . پیامبر اکرم فرمود او را به حال خود بگذار که مرد فقیهی شده دلیل ان هم روشن است که کسی که میداند اعمال ما حتی به اندازه یک ذرهیا یک دانه خردل مورد محاسبه قرار میگیرد امروز به حساب خود مشغول می شودو این بزرگترین اثر تربیتی روی او دارد
از عبدالله بن مسعود نقل شده است که محکمترین آیات قرآن مجید همین آیات فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال دره شرا یره می باشد و از آن تعبیر به جامعه کرده و به راستی ایمان عمیق به محتوای آن کافی است که انسان در مسیر حق وا دارد و از هر گونه شروف باز دارد
در روایت دیگر از ابو سعید خدری آمده که وقتی آیه (فمن یعمل … )نازل شد عرض کردم ای رسول خدا آیا من همه ی اعمالم را میبینم فرمود آری. گفتم :آن کارهای بزرگ را؟ فرمود :بله . گفتم کارهای کوچک کوچک را ؟ فرمود بله , عرضکردم : ای وای بر من !مادرم بنشیند و برای من عزاداری کند . فرمود بشارت باد بر تو ای ابو سعید !چرا که حسنات به ده برابر حساب میشود ,تا هفتصد برابر ,و خدا برای هر کس بخواهد آن را هم مضاعف میکند و اما هر گناه به اندازه یک گناه مجازات دارد یا خداوند عفو می کند و بدان احدی با اعمالش نجات نخواهد یافت ( جز اینکه کرم خدا شامل او گردد )عرض کردم حتی تو هم ای رسول ؟!فرمود حتی من , مگر اینکه خداوند مرا مشمول رحمتش سازد
آیات عفو و توبه میگوید در سایه عفو الهی یا توبه کردن , گناهان محو میشوند این مفاهیم چگونه با مساله مشاهده تمام اعمال نیک و بد تطبیق می کند ؟ در پاسخ این سوال باید به یک نکته توجه کرد و آن اینکه :دو اصلی که در آیات فوق امده است که میگوید انسان هر ذره ای از کار نیک و بد را میبیند به صورت یک قانون کلی است و میدانیم هر قانون ممکن است استثناهایی داشته باشد آیات عفو و توبه و تکفیر و احیاط در حقیقت به منزله استثنا است
در این جا سوالی مطرح میشود وآن اینکه مطابق این ایات انسان همه ی اعمال خود را در قیامت اعم از نیک و بد و کوچک و بزرگ می بیند , این معنی چگونه با ایات احباط و تکفیر و عفو و توبه سازگار است زیرا آیات احباط میگوید بعضی از اعمال مانند کفر تمام حسنات انسان را از بین میبرد ,( لین اشرکت لیحبطن عملک زمر 65)طبق آیات تکفیرگاهی حسنات و سییات را از بین میبرد
رسول خدا میفرمایند :خداوند رحمت کند کسی را که فرزندش را در نیکی خود یاری میکند پرسیدند : چگونه در نیکی به خود یاری کند .حضرت فرمودند : کار کم او را بپزیرد توقع زیادی از او نداشته باشد .از خطاها و کارهایی که در توان او نیست چشم پوشی کند . به او امری را تکلیف نکند که نمی تواند انجام دهد به او دروغ نگوید و ترشرویی نکند